Jedna przyczyna – wiele chorób
Atopowe zapalenie skóry, astma, alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa, eozynofilowe zapalenie przełyku, polipy nosa – co je łączy?
Hubert Godziątkowski
Atopowe zapalenie skóry, astma, alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa, eozynofilowe zapalenie przełyku, polipy nosa to choroby, które mogą powstawać w tym samym patomechanizmie odpowiedzi immunologicznej o podłożu zapalenia typu 2.
Zapalenie typu 2 jest rodzajem odpowiedzi immunologicznej z którego korzysta nasz układ odpornościowy. Jednym z efektów jego działania w organizmie jest pomoc w eliminacji infekcji pasożytniczej1. Odgrywa on również znaczącą rolę w niektórych stanach chorobowych, takich jak atopowe zapalenie skóry, astma z zapaleniem typu 2, czy w alergicznym zapaleniu błony śluzowej nosa z polipami nosa.
Aby zrozumieć na czym polega zapalenie typu 2, musimy wziąć pod uwagę specyficzny rodzaj komórek odpornościowych zwanych limfocytami T, które odgrywają tu kluczową rolę.
Komórki T są aktywowane przez inne typy komórek odpornościowych (odpowiedź wrodzona), aby rozpoznać specyficzne patogeny. Następnie niektóre z tych komórek przechodzą dalsze zmiany, stając się tzw. komórkami pomocniczymi T (komórki „Th”).
Limfocyty T pomocnicze odgrywają kluczową rolę w koordynowaniu odpowiedzi immunologicznej2. Czynią to poprzez uwalnianie specyficznych cząsteczek sygnałowych, zwanych cytokinami, które wpływają na aktywność wielu innych komórek układu odpornościowego.
Na podstawie sygnałów i aktywacji otrzymanych od innych komórek odpornościowych limfocyty T pomocnicze generują jeden z dwóch nadrzędnych typów odpowiedzi immunologicznej3.
Odpowiedź immunologiczna typu 2
W trakcie odpowiedzi zapalnej typu 2 (odpowiedź z udziałem Th2), limfocyty T pomocnicze uwalniają cytokiny takie jak IL-4, IL-5, IL-9 i IL-134. Kolejnym etapem tej odpowiedzi immunologicznej jest aktywacja komórek: mastocytów, bazofilów i eozynofilów. Komórki te zwiększają wydzielanie śluzu, powodują obrzęk i skurcz komórek mięśni gładkich, a także inicjują reakcje immunologiczne przeciwko chorobom pasożytnicznym5.
Jeśli układ odpornościowy zostanie nadmiernie wzbudzony, może zacząć reagować ostrym i lub przewlekłym zapaleniem typu 2 na czynniki wyzwalające, takie jak: pyłki, sierść zwierząt, kurz lub niektóre pokarmy.
Nieprawidłowa odpowiedź typu 2
Choć odpowiedź zapalna typu 2 może być bardzo pomocna w zwalczaniu niektórych rodzajów infekcji to czasami ten typ odpowiedzi immunologicznej może stać się nadaktywny i rozregulowywać działanie układu odpornościowego atakując własne komórki.
Wówczas niektóre komórki Th2 mogą przekształcić się w komórki pamięci, które utrzymują swoją aktywność przez długi czas powodując długotrwałe zmiany w odpowiedzi immunologicznej6. Tworzy się wówczas poważny przewlekły stan zapalny określany jako zapalenie typu 2, który pozostaje aktywny pomimo braku obecności czynników chorobotwórczych.
Jeśli układ odpornościowy zostanie nadmiernie wzbudzony, może zacząć reagować ostrym i lub przewlekłym zapaleniem typu 2 na czynniki wyzwalające, takie jak: pyłki, sierść zwierząt, kurz lub niektóre pokarmy. Innymi słowy, substancja może wywołać rodzaj reakcji alergicznej, spowodowanej nadaktywacją szlaku zapalenia typu 2.
Zapalenie typu 2 w chorobach atopowych
Zapalenie typu 2 odgrywa istotną rolę w chorobach o podłożu alergicznym, przez co są one nazywane chorobami “atopowymi”, „alergicznymi” czy „eozynofilowymi”. Choroby z zapaleniem typu 2 są ze sobą powiązane wspólnym patomechanizmem odpowiedzi immunologicznej, a pacjenci chorujący np. na atopowe zapalenie skóry, bardzo często zmagają się z występowaniem objawów kilku chorób z zapaleniem typu 2 jednocześnie.
Są wśród nich:7
- Alergiczny nieżyt nosa
- Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych z polipami nosa (CRSwNP)
- Astma z zapaleniem typu 2
- Eozynofilowe zapalenie przełyku
Dane kliniczne wskazują na to, że aż 51 % pacjentów z atopowym zapaleniem skóry (AZS) ma alergiczny nieżyt nosa a 47% choruje na astmę. W przypadku pacjentów chorujących na astmę czy eozynofilowe zapalenie przełyku chorobą współistniejącą może być atopowe zapalenie skóry (AZS).
Ponieważ choroby z zapaleniem typu 2 mają wspólny patomechanizm powstawania to terapia stosowana w AZS, skierowana przeciwko zapaleniu typu 2 jest skuteczna we współistniejących chorobach typu 2.
Bibliografia
Fahy JV. Type 2 inflammation in asthma–present in most, absent in many. Nat Rev Immunol. 2015 Jan;15(1):57-65. doi:10.1038/ nri3786
Lloyd CM, Snelgrove RJ. Type 2 immunity: Expanding our view. Sci Immunol. 2018 Jul 6;3(25):eaat1604. doi:10.1126/sciimmunol. aat1604
Lloyd CM, Snelgrove RJ. Type 2 immunity: Expanding our view. Sci Immunol. 2018 Jul 6;3(25):eaat1604. doi:10.1126/sciimmunol. aat1604
Caminati M, Pham DL, Bagnasco D, Canonica GW. Type 2 immunity in asthma. World Allergy Organ J. 2018;11(1):13. doi:10.1186/ s40413-018-0192-5
Caminati M, Pham DL, Bagnasco D, Canonica GW. Type 2 immunity in asthma. World Allergy Organ J. 2018;11(1):13. doi:10.1186/ s40413-018-0192-5
Lloyd CM, Snelgrove RJ. Type 2 immunity: Expanding our view. Sci Immunol. 2018 Jul 6;3(25):eaat1604. doi:10.1126/sciimmunol. aat1604