Holistyczne spojrzenie na pacjentów z atopowym zapaleniem skóry

Kongres Amerykańskiej Akademii Dermatologii, San Diego 2018.
Lekarze powinni rozpoznawać i leczyć schorzenia towarzyszące AZS.

 

Doroczne spotkanie Amerykańskiej Akademii Dermatologii (AAD) 2018, które odbyło się w Centrum Kongresowym w San Diego w dniach 16-20 luty 2018 zgromadziło ponad 18,750 uczestników ze 100 krajów całego świata. Podczas ponad 350 sesji naukowo dydaktycznych wystąpiło 1000 wykładowców prezentujących ok 15% nowych badań i klinicznych informacji dot. rozpoznawania i leczenia skóry, włosów i paznokci. Duża część wykładów poświęcona była atopowemu zapaleniu skory (AZS), częstej, przewlekłej i zapalnej chorobie, która pojawia się we wczesnym dzieciństwie i może utrzymywać się przez całe życie. Ostatnie osiągnięcia w zrozumieniu patofizjologii AZS umożliwiły wprowadzenie nowych opcji leczenia tej choroby u pacjentów pediatrycznych.

Podstawą leczenia AZS jest połączenie codziennej terapii emolientowej z miejscowym leczeniem przeciwzapalnym (glikokortykosteroidy – mGKS lub inhibitory kalcyneuryny – mIK), stosowanym w okresie zaostrzeń choroby. Konieczne jest unikanie alergenów i czynników drażniących.

Terapia emolientowa

Stosowanie terapii emolientowej może hamować marsz alergiczny. Odpowiednio dobrane emolienty przywracają prawidłową funkcję bariery naskórkowej i utrzymują pra widłowe nawilżenie skóry poprzez dostarczenie niezbędnych ceramidów i nienasyconych kwasów tłuszczowych, wyrównanie pH skóry oraz zahamowanie transepidermalnej utraty wody (TEWL). U wcześniaków, u których stosowane są emolienty poprawia się kondycja skóry i zmniejsza liczba incydentów zapalnych. Emolienty działają ok. 4-6 h i dlatego należy stosować je przynajmniej 2x dziennie, tak aby w tygodniu zostało zużyte min 250g emolientu w kremie lub w maści. W badaniach wieloośrodkowych wykazano, że codzienna, regularna aplikacja emolientów od urodzenia do 6 miesiąca życia, aż o 50% zmniejsza rozwój objawów AZS u dzieci z rodzin wysokiego ryzyka (w których rodzice chorują na AZS). Stosowanie terapii emolientowej może hamować marsz alergiczny.

Holistyczne spojrzenie na pacjentów z AZS

Lekarze powinni do pacjentów z AZS pod chodzić holistycznie i rozpoznawać zarówno zmiany skórne jak i schorzenia pozaskórne, które mogą towarzyszyć chorobie takie jak m.in.:

• infekcje,
• choroby psychiczne,
• otyłość,
• choroby sercowo-naczyniowe,
• alergiczny nieżyt nosa,
• astmę oskrzelową,
• alergię pokarmową,
• choroby okulistyczne.

Infekcje

Ponieważ predyspozycje do infekcji wywoływanych przez S. aureus mogą mieć niekiedy poważne następstwa, należy edukować pacjentów oraz lekarzy innych specjalności, aby nie lekceważyli widocznych podczas badania objawów zakażenia (wysięku, miodowo-żółtych strupów, krost, obrzęku i rumienia). Szczególną uwagę należy zwrócić na występowanie objawów takich jak ból lub nieskuteczność terapii, które mogą wiązać się z poważniejszymi zakażeniem (bakteremia, ostemyelitis lub septyczne zapalenie stawów).

Choroby psychiczne

Zaburzenia snu, a zwłaszcza bezsenność są najczęstszymi przykładami wpływu AZS na całokształt sposobu życia i zachowania w szkole i w pracy zarówno pacjenta jak i jego opiekunów.

Niezwykle ważne są aspekty psychologiczne i dobrostan psychiczny pacjenta oraz całej jego rodziny, a także interwencje mające poprawić ich jakość życia. Wiemy już, że AZS prawie zawsze wpływa na zachwianie rodzinnej dynamiki związanej ze wspólnym przebywaniem, zachowaniem, czasem przeznaczonym na terapię i jej kosztami. Zaburzenia snu, a zwłaszcza bezsenność są najczęstszymi przykładami wpływu AZS na całokształt sposobu życia i zachowania w szkole i w pracy zarówno pacjenta jak i jego opiekunów.

Choroby okulistyczne

Ponadto wśród ok 20-40% pacjentów z AZS rozpoznaje się zmiany oczne włącznie z zaćmą oraz przewlekłymi infekcjami, które mogą rozpoczynać się w dzieciństwie i utrzymywać nawet do piątej dekady życia. Jedno z potencjalnie poważnych schorzeń oka związanych z AZS to punktowe zapalenie rogówki, wywołane martwicą małej grupy komórek na powierzchni rogówki. Oko staje się czerwone, wilgotne i wrażliwe na światło. Rewaskularyzacja i bliznowacenie rogówki może obniżać zdolność widzenia i wywoływać ślepotę. Pacjenci powinni być kierowani do okulistów. Inne schorzenia okulistyczne to: infekcje wywołane wirusem opryszczki (Herpes simplex) oraz stożek rogówki (keratoconus). Opryszczka oka objawia się zaczerwienieniem, bólem oczu oraz pęcherzykami na granicy gałki ocznej. Może zajmować rogówkę i pacjent nie zwłocznie powinien być kierowany na badanie i leczenie okulistyczne z zastosowaniem leków przeciwwirusowych. Stożek rogówki związany jest z nawykowym tarciem oczu, przed którym należy przestrzegać pacjentów. Dochodzi do ścieńczenia i wybrzuszenia rogówki, w wyniku czego widzenie jest zamglone i nieostre. Konieczny jest dobór odpowiednich szkieł korekcyjnych, które są często zmieniane. Pacjenci wymagają specjalnych szkieł kontaktowych a niekiedy przeszczepu rogówki

Podsumowanie

AZS może wpływać na szereg innych aspektów zdrowia. Aktualnie trwają prace nad jej wpływem na rozwój schorzeń sercowo-naczyniowych. Wiele objawów klinicznych wymaga leczenia wielospecjalistycznego przez zespół specjalistów złożony z dermatologa, alergologa, laryngologa, pediatrę oraz psychologa klinicznego.